Safranbolu Çavuş’u üzümün ‘başçavuşudur.’ Tarafımdan derlenen ‘Belediye Başkanı Gadartalıoğlu Osman Akın’ın özel arşivinden Bir Zamanlar Safranbolu (1931-1946)’ isimli yayından dört belgeyi sunuyorum.
‘Safranbolu’nun Meşhur Üzümleri / Mildiyö hastalığına karşı bağlar göztaşı mahlûlü ile ilaçlanıyor.
Safranbolu kazası nefis üzümleriyle meşhur bir kazamızdır. Fakat bir iki seneden beri nefis mahsul azalmış; hele geçen sene hiç olmamıştır.
Birkaç gün evvel Bartın’a gelip Safranbolu’ya geçen vilayet ziraat memuru Lütfi Bey bize şu izahatı vermiştir: “Üzüm mahsulünü azaltan hastalık –mildiyö- denilen bir mantar hastalığıdır. Beş on seneden beri devam eden bu hastalıkla şimdiye kadar ancak mevzii bir şekilde mücadele ediliyordu. Fakat bu suretle hastalığın önü alınamadığı için ziraat idaresi işe esaslı surette müdahale etmiş ve 2000 kilo göztaşı satın alarak Safranbolu’ya gönderilmiştir. Bu günlerde mücadeleye başlanarak bağlar göztaşı mahlûlü ile ilaçlanacaktır. Bu mücadele bir buçuk ay devam edecektir.”
On sekiz bin dönümü bulan Safranbolu bağlarından her sene istihsal olunan milyonlarca kilo üzüm, yaş olarak Kastamonu, Araç, Daday, Çerkeş, Gerede, Devrek, Zonguldak, Bartın ve havalisinde sarf olunur. Çok nefis olan bu üzümlerin kurtarılması hususunda sarf edilen himmetler takdire değer.’(Bartın Gazetesi 10 Mayıs 1932, Sayı: 343)
Cumhuriyetin 10. yılında yayınlanan (1933) Zonguldak ve Maden Kömürü Havzası isimli yayında yıllara göre Safranbolu’da üzüm üretimi şu şekildedir:
1923 / 12 bin 769 ton,
1924 / 9 bin 538 ton,
1925 / 8 bin 678 ton,
1926 / 6 bin ton,
1927 / 9 bin 986 ton,
1928 / 9 bin 564 ton,
1929 / 10 bin 143 ton,
1930 / mahsul yok,
1931 / 9 bin 867 ton,
1932 / 9 bin 876 ton.
Safranbolu’nun nefis üzümleriyle meşhur bir kasabamızdır. Safranbolu’da yetişen yemeklik üzümler, cins ve nefaset itibariyle diğer mıntıkalarda yetişen üzümlerin en iyisidir. Fakat Safranbolu bağlarının birkaç yıldır verimini kaybetmiş olduğu nazari dikkati celp etmektedir. Bu hususta çareler düşünülmektedir. Haber aldığımıza göre geçen hafta içinde Safranbolu’ya giden Vilayet Ziraat Memuru Cevdet Bey bağlarda tetkikat yaparak verimsizlik sebeplerini anlayacak ve asmalarda filoksera olup olmadığını araştıracaktır (Bartın Gazetesi – 19 Eylül 1933 Sayı: 414).
Safranbolu Belediye Riyasetine
Kıran bağlarındaki her kesin takdirini kazanmış olan üzümünüzün asma çubuğundan 100 adet numune olarak gönderilmesini rica ederim.
Saygılar
11.03.1940
Bornova Belediye Reisi
Ethem Pekin
Aytekin Kuş
2010