Vefatının 50. senesi olması münasebetiyle, Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO), 2023 yılını ‘Âşık Veysel Yılı’ ilan etmiştir. Buna istinaden Âşık Veysel, Türkiye’de ve yurt dışında çeşitli etkinlikler yapılarak anılacaktır.
Anadolu toprakları, ozan ve âşık yetiştirme bakımından çok verimli topraklardır. Yunus Emre, Pir Sultan Abdal, Kaygusuz Abdal, Köroğlu, Karacaoğlan, Dadaloğlu, Dedemoğlu, Kazak Abdal, Teslim Abdal, Âşık Veysel, Âşık Mahsuni Şerif ve Neşet Ertaş bunlardan sadece birkaç tanesidir.
Büyük Selçuklu İmparatorluğu, resmi devlet dili olarak Farsçayı, eğitim ve bilim dili olarak da Arapçayı kullanmıştır. Osmanlı İmparatorluğu, o da resmi devlet dili olarak Farsça-Arapça-Türkçe karışımı olan Osmanlıcayı, eğitim ve bilim dili olarak Arapçayı sanat dili olarak da Farsçayı kullanmıştır.
İşte bu koca Türk devletlerinin mütevazı halkı, kendi eğitim kurumları olan tekkelerde, özellikle Alevî-Bektaşi tekkelerinde Türkçe eğitim görmüş ve öğretim yapmış, bugünkü konuştuğumuz Türkçe’nin ayakta kalmasını sağlamışlardır. Eğer bugün yaşayan bir Türk diline sahipsek, bunu Türkçe eğitim ve öğretim veren Alevî-Bektaşi tekkeleri ve oradan yetişen âşık, ozan ve dervişlere borçlu olduğumuzu bilmemiz, onlara şükran duymamız gerekmektedir.
Yukarıda saydığımız Türk halk edebiyatı âşık ve ozanlarımızın tamamı tekke eğitimi almış Türk halk edebiyatı sanatçılarıdır. Bugün radyo ve televizyonlarda severek dinlediğimiz türkülerin yarıdan fazlası, halk eğitim kurumları olan bu tekkelerde eğitimi görmüş ozan ve sanatçıların eserleridir.
Türk tekke edebiyatı okulları
İşte bu ‘Türk Tekke Edebiyatı Okulları’ndan yetişmiş olan son büyük ozanlarımızdan biri de Âşık Veysel Şatıroğlu’dur. Çocukken iki gözünü de kaybederek hayata olumsuz bir başlangıç yapmış olsa da tekkelerde almış olduğu eğitim ve enerjiyi iyi kullanarak Anadolu’nun yetiştirdiği en büyük âşık ve ozanları arasına girmeyi başarmıştır. UNESCO tarafından adına anma yılı ilan edilmesi ise Anadolu’dan yetişmiş bu sazın ve sesin dünya çapında duyulduğunun ispatıdır.
Türk kültür hayatının temel taşları olan yukarıda saydığımız âşık ve ozanlarımızı belli gün ve yıllarda değil, hayatımızın her günü ve her yılında anmaya ve anlatmaya çalışmalıyız. Çünkü Türk kültürü ve Türk irfanı anlayışının gelişmesi buna bağlıdır. Yüce gönüllü, derin fikirli ozanımız Âşık Veysel Şatıroğlu’nu çocuklarımıza anlatabilmek için yazdığım ‘Çocuk Yüreklerde Âşık Veysel’ kitabım da bu anlayışa hizmet etmektedir.
Bu vesileyle Türk Dili’nin gelişmesinde diğer âşık ve ozanlarımızla birlikte büyük katkı sağlayan Âşık Veysel Şatıroğlu’nu minnetle anıyoruz. 2023 yılı boyunca, adına yakışır biçimde program ve etkinliklerle anlatılmasını temenni ediyoruz.
Metin: İbrahim Afatoğlu
– İbrahim Afatoğlu, Halk Bilimci, Yazar
18.04.2023
DÜNYA MİRASI DERGİSİ 1. SAYI (NİSAN 2023)